UÇAK SİSTEMLERİ I DERS TANITIM VE UYGULAMA BİLGİLERİ

Kodu	Dersin Adı	Yarıyıl	Süresi(T+U)	Kredisi	AKTS Kredisi
GMY238	UÇAK SİSTEMLERİ I	4	10	8	3

DERS BİLGİLERİ
Dersin Öğretim Dili :	Türkçe
Dersin Düzeyi	LİSANS, TYY: + 6.Düzey, EQF-LLL: 6.Düzey, QF-EHEA: 1.Düzey
Dersin Türü	Zorunlu
Dersin Veriliş Şekli	-
Dersin Koordinatörü	Dr.Öğr.Üyesi SİNEM GÜRKAN
Dersi Veren Öğretim Üyesi/Öğretim Görevlisi	Öğr.Gör. ALİ GÜRCAN
Ders Ön Koşulu	Yok

AMAÇ VE İÇERİK
Amaç:	Bu ders, uçak sistemlerinin temel yapılarını, uçuş teorisi ve aerodinamik ilkelerini kapsamlı bir şekilde öğretmeyi amaçlar. Öğrenciler, uçuş kontrol sistemlerinin işleyişi, yüksek hızlı uçuş dinamikleri, gövde yapısının özellikleri ve uçakların aerodinamik performansı üzerine derinlemesine bilgi sahibi olacaklardır.
İçerik:	Ders, uçuş teorisi ve aerodinamiği ile başlar, uçak kumandaları ve kontrol sistemlerinin (aileron, elevator, dümen vb.) nasıl çalıştığı ve etkileri açıklanır. Yüksek hızlı uçuş kavramları, Mach Sayısı, sıkıştırılabilirlik etkileri ve şok dalgalarının uçuşa etkileri detaylandırılır. Ayrıca, uçak gövdesinin yapısal özellikleri, uçuşa elverişlilik gereklilikleri ve yapısal montaj teknikleri ele alınır. Yapı elemanlarının üretimi, korozyon koruması, simetri ve hizalama yöntemleri gibi konular da dersin kapsamına girer. Son olarak, uçak gövdesinin basınç sızdırmazlığı, kapı ve cam yapıları, yükleme sistemleri gibi konulara odaklanılır.

DERSİN ÖĞRENME ÇIKTILARI (Öğrenciler, bu dersi başarı ile tamamladıklarında aşağıda belirtilen bilgi, beceri ve/veya yetkinlikleri gösterirler.)
Uçuş Teorisini açıklar & Hava aracı yapı ve sistem elemanlarını tanır.
Hava aracı yapı ve sistem elemanlarının görevlerini bilir. Uçak Aerodinamiği ve Uçuş Kontrolleri (Kumandaları)ni uygular.
Air Conditioning ve Kabın Basınçlandırma (ATA 21) ve Aletler (Cihazlar) / Aviyonik Sistemler Alet (Cihaz) Sistemleri (ATA 31) açıklar
Aletler (Cihazlar) / Aviyonik Sistemler Alet (Cihaz) Sistemleri (ATA 31) ve Uçuş Kumandaları (ATA 27) nı açıklar
Yakıt Sistemleri (ATA 28)nin çalışmasını uygular
Hidrolik Güç (ATA 29) sisteminin çalıştırılmasını uygular
Kabin ekipmanları ve Mefruşatı (ATA 25)ve Yangından Koruma (ATA 26) sistemini açıklar

HAFTALIK DERS KONULARI VE ÖNGÖRÜLEN HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
Hafta	Ön Hazırlık	Konular	Yöntem
1	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.1 Uçuş Teorisi 11.1.1. Uçak Aerodinamiği ve Uçuş Kontrolleri (Kumandaları) Aşağıdakilerin çalışması ve etkisi: — Sağa sola yatış (rule) kumandası; eleronlar ve spoylerler, — burun aşağı/burun yukarı (pike) kumandası: elevatör, stabilatör, değişken oranlı stabilatörler ve kanard kontrolü, — sağa sola dönüş (yaw) kumandası, dümen sınırlayıcıları (rudder limiters); Elevon ve ruddervatörün kullanımı ile kontrol; Yüksek kaldırma cihazları, slat, slot, flap, flaperon; Sürükleme (drag) sağlayan cihazlar, spoylerler, kaldırma damperleri (lift dumpers), hız frenleri; Kanat fenslerinin(fence) etkileri; testere dişli hücum kenarları(leading edge); Sınır tabaka kontrolleri, girdap üreticileri, stall veya hücum kenarı wedge düzenleri; Ayarlayıcı fletnerlerin(trim tab), denge ve denge bozucu fletnerlerin(tab), servo fletnerleri, yaylı fletnerler, kütlesel denge, kontrol yüzeyi sapması, aerodinamik denge panelleri çalışması ve etkisi.	Anlatım Soru-Cevap
2	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.1 Uçuş Teorisi 11.1.1. Uçak Aerodinamiği ve Uçuş Kontrolleri (Kumandaları) Aşağıdakilerin çalışması ve etkisi: — Sağa sola yatış (rule) kumandası; eleronlar ve spoylerler, — burun aşağı/burun yukarı (pike) kumandası: elevatör, stabilatör, değişken oranlı stabilatörler ve kanard kontrolü, — sağa sola dönüş (yaw) kumandası, dümen sınırlayıcıları (rudder limiters); Elevon ve ruddervatörün kullanımı ile kontrol; Yüksek kaldırma cihazları, slat, slot, flap, flaperon; Sürükleme (drag) sağlayan cihazlar, spoylerler, kaldırma damperleri (lift dumpers), hız frenleri; Kanat fenslerinin(fence) etkileri; testere dişli hücum kenarları(leading edge); Sınır tabaka kontrolleri, girdap üreticileri, stall veya hücum kenarı wedge düzenleri; Ayarlayıcı fletnerlerin(trim tab), denge ve denge bozucu fletnerlerin(tab), servo fletnerleri, yaylı fletnerler, kütlesel denge, kontrol yüzeyi sapması, aerodinamik denge panelleri çalışması ve etkisi.	Anlatım Soru-Cevap
3	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.1 Uçuş Teorisi 11.1.1. Uçak Aerodinamiği ve Uçuş Kontrolleri (Kumandaları) Aşağıdakilerin çalışması ve etkisi: — Sağa sola yatış (rule) kumandası; eleronlar ve spoylerler, — burun aşağı/burun yukarı (pike) kumandası: elevatör, stabilatör, değişken oranlı stabilatörler ve kanard kontrolü, — sağa sola dönüş (yaw) kumandası, dümen sınırlayıcıları (rudder limiters); Elevon ve ruddervatörün kullanımı ile kontrol; Yüksek kaldırma cihazları, slat, slot, flap, flaperon; Sürükleme (drag) sağlayan cihazlar, spoylerler, kaldırma damperleri (lift dumpers), hız frenleri; Kanat fenslerinin(fence) etkileri; testere dişli hücum kenarları(leading edge); Sınır tabaka kontrolleri, girdap üreticileri, stall veya hücum kenarı wedge düzenleri; Ayarlayıcı fletnerlerin(trim tab), denge ve denge bozucu fletnerlerin(tab), servo fletnerleri, yaylı fletnerler, kütlesel denge, kontrol yüzeyi sapması, aerodinamik denge panelleri çalışması ve etkisi.	Anlatım Soru-Cevap
4	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.1 Uçuş Teorisi 11.1.1. Uçak Aerodinamiği ve Uçuş Kontrolleri (Kumandaları) Aşağıdakilerin çalışması ve etkisi: — Sağa sola yatış (rule) kumandası; eleronlar ve spoylerler, — burun aşağı/burun yukarı (pike) kumandası: elevatör, stabilatör, değişken oranlı stabilatörler ve kanard kontrolü, — sağa sola dönüş (yaw) kumandası, dümen sınırlayıcıları (rudder limiters); Elevon ve ruddervatörün kullanımı ile kontrol; Yüksek kaldırma cihazları, slat, slot, flap, flaperon; Sürükleme (drag) sağlayan cihazlar, spoylerler, kaldırma damperleri (lift dumpers), hız frenleri; Kanat fenslerinin(fence) etkileri; testere dişli hücum kenarları(leading edge); Sınır tabaka kontrolleri, girdap üreticileri, stall veya hücum kenarı wedge düzenleri; Ayarlayıcı fletnerlerin(trim tab), denge ve denge bozucu fletnerlerin(tab), servo fletnerleri, yaylı fletnerler, kütlesel denge, kontrol yüzeyi sapması, aerodinamik denge panelleri çalışması ve etkisi.	Anlatım Soru-Cevap
5	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.1 Uçuş Teorisi 11.1.1. Uçak Aerodinamiği ve Uçuş Kontrolleri (Kumandaları) Aşağıdakilerin çalışması ve etkisi: — Sağa sola yatış (rule) kumandası; eleronlar ve spoylerler, — burun aşağı/burun yukarı (pike) kumandası: elevatör, stabilatör, değişken oranlı stabilatörler ve kanard kontrolü, — sağa sola dönüş (yaw) kumandası, dümen sınırlayıcıları (rudder limiters); Elevon ve ruddervatörün kullanımı ile kontrol; Yüksek kaldırma cihazları, slat, slot, flap, flaperon; Sürükleme (drag) sağlayan cihazlar, spoylerler, kaldırma damperleri (lift dumpers), hız frenleri; Kanat fenslerinin(fence) etkileri; testere dişli hücum kenarları(leading edge); Sınır tabaka kontrolleri, girdap üreticileri, stall veya hücum kenarı wedge düzenleri; Ayarlayıcı fletnerlerin(trim tab), denge ve denge bozucu fletnerlerin(tab), servo fletnerleri, yaylı fletnerler, kütlesel denge, kontrol yüzeyi sapması, aerodinamik denge panelleri çalışması ve etkisi.	Anlatım Soru-Cevap
6	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.1.2. Yüksek Hızlı Uçuş Ses hızı, subsonik uçuş, transonik uçuş, süpersonik uçuş; Mach sayısı, kritik Mach sayısı, sıkıştırılabilirlik etkisi, şok dalgası, aerodinamik ısınma, alan kuralı; Yüksek kızılı uçağın motor girişlerindeki hava akımını etkileyen faktörler; Sweepback in kritik Mach sayısına etkileri.	Anlatım Soru-Cevap
7	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.1.2. Yüksek Hızlı Uçuş Ses hızı, subsonik uçuş, transonik uçuş, süpersonik uçuş; Mach sayısı, kritik Mach sayısı, sıkıştırılabilirlik etkisi, şok dalgası, aerodinamik ısınma, alan kuralı; Yüksek kızılı uçağın motor girişlerindeki hava akımını etkileyen faktörler; Sweepback in kritik Mach sayısına etkileri.	Anlatım Soru-Cevap
8	-	ARA SINAV	-
9	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.2 Gövde Yapısı - Genel Kavramlar (a) Yapısal mukavemete ilişkin uçuşa elverişlilik gereklilikleri; Yapısal sınıflandırma, birinci, ikinci ve üçüncü; Hata kaldırır, emniyetli ömür, hasar toleransı genel kavramları; Bölge ve istasyon tanımlama sistemleri; Gerilme, burkulma, eğilme, sıkıştırma, kesme, burulma, çekme gerilimi, yorulma; Boşaltma ve havalandırma koşulları; Sistem montaj/yerleştirme koşulları; Yıldırımdan korunma koşulları; Hava Aracı bağlamaları;	Anlatım Soru-Cevap
10	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.2 Gövde Yapısı - Genel Kavramlar (a) Yapısal mukavemete ilişkin uçuşa elverişlilik gereklilikleri; Yapısal sınıflandırma, birinci, ikinci ve üçüncü; Hata kaldırır, emniyetli ömür, hasar toleransı genel kavramları; Bölge ve istasyon tanımlama sistemleri; Gerilme, burkulma, eğilme, sıkıştırma, kesme, burulma, çekme gerilimi, yorulma; Boşaltma ve havalandırma koşulları; Sistem montaj/yerleştirme koşulları; Yıldırımdan korunma koşulları; Hava Aracı bağlamaları;	Anlatım Soru-Cevap
11	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.2 Gövde Yapısı - Genel Kavramlar (a) Yapısal mukavemete ilişkin uçuşa elverişlilik gereklilikleri; Yapısal sınıflandırma, birinci, ikinci ve üçüncü; Hata kaldırır, emniyetli ömür, hasar toleransı genel kavramları; Bölge ve istasyon tanımlama sistemleri; Gerilme, burkulma, eğilme, sıkıştırma, kesme, burulma, çekme gerilimi, yorulma; Boşaltma ve havalandırma koşulları; Sistem montaj/yerleştirme koşulları; Yıldırımdan korunma koşulları; Hava Aracı bağlamaları;	Anlatım Soru-Cevap
12	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	(b) Aşağıdakilerin yapım metotları: Kaplama gövdeler, takviye çemberleri, takviye elemanları, gövde kirişleri, ana kaburgalar, takviye parçaları, dikmeler, bağlantılar, kirişler, kat yapıları, takviyeler, kaplama metotları, korozyondan koruma, kanat,kuyruk takımı ve motor bağlantıları; Yapı birleştirme/montaj teknikleri: perçinleme, civatalama, yapıştırma; Kromaj, anotlama, boyama gibi yüzey koruma yöntemleri; Yüzey temizleme; Gövde simetrisi: Hizalama/ayarlama metotları ve simetri kontrolleri. 11.3 Gövde Yapısı - Uçaklar 11.3.1 Gövde (ATA 52/53/56) Yapı ve basınç sızdırmazlığı sağlama; Kanat, irtifa dümeni, paylon, ve iniş takımı bağlantıları; Koltuk yerleşimi ve kargo yükleme sistemi; Kapılar ve acil durum çıkışları: Yapılar, mekanizmalar, çalışma (hareket) ve emniyet cihazları; Pencere ve camların yapıları ve mekanizmaları	Anlatım Soru-Cevap
13	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.3 Gövde Yapısı - Uçaklar 11.3.1 Gövde (ATA 52/53/56) Yapı ve basınç sızdırmazlığı sağlama; Kanat, irtifa dümeni, paylon, ve iniş takımı bağlantıları; Koltuk yerleşimi ve kargo yükleme sistemi; Kapılar ve acil durum çıkışları: Yapılar, mekanizmalar, çalışma (hareket) ve emniyet cihazları; Pencere ve camların yapıları ve mekanizmaları. 11.3.2 Kanatlar (ATA 57) Yapı: Yakıt depolama; İniş takımları, paylon, kumanda yüzeyleri ve yüksek kaldırma /sürükleme (drag) bağlantıları	Anlatım Soru-Cevap
14	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	11.3.2 Kanatlar (ATA 57) Yapı: Yakıt depolama; İniş takımları, paylon, kumanda yüzeyleri ve yüksek kaldırma /sürükleme (drag) bağlantıları	Anlatım Soru-Cevap
15	Konuyla ilgili kitap bölümü okuma, MANUAL & TO Çalışması	Genel Tekrar	Anlatım Soru-Cevap
16	-	FİNAL	-
17	-	FİNAL	-

KAYNAKLAR
FAA Resmi İnternet Sitesi, https://www.faa.gov/ http://www.flightlearnings.com www.b737.org.uk/aircraftsystems.htm
TTS Module 11, Total Training Support Yayınları

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Yarıyıl İçi Yapılan Çalışmaların Ölçme ve Değerlendirmesi	Etkinlik Sayısı	Katkı Yüzdesi	Açıklama
Ara Sınav (Vize)	1	50
DÖNEM SONU- Sınavı (Final)	1	50
TOPLAM	2	100

(0) Etkisiz	(1) En Düşük	(2) Düşük	(3) Orta	(4) İyi	(5) Çok İyi
0	1	2	3	4	5

KNOWLEDGE
Theoretical
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Define the basic concepts of aeronautical standards and rules. (Bloom 1)					4

KNOWLEDGE
Factual
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Organize teamwork during the collection, interpretation, announcement and application of data related to the field. (Bloom 6)					4

SKILLS
Cognitive
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Perform theoretical and practical knowledge related to his/her field in business life using analytical methods and modeling techniques. (Bloom 4)						5
2	Use maintenance manuals and other sources of information in business life to obtain information about the field. (Bloom3)						5
3	Determine the actualities of all technical and administrative documents related with the field. (Bloom 1)					4
4	Perform theoretical and practical knowledge related to his/her field in business life using analytical methods and modeling techniques. (Bloom 4)						5

SKILLS
Practical
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Use computer software, information and communication technologies at the level required by the field. (Bloom 3)				3
2	Interpret the sketches, scheme, graphics that describe the subject. (Bloom 2)						5

OCCUPATIONAL
Autonomy & Responsibility
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Develop solutions for problems faced during application. (Bloom 6)						5

OCCUPATIONAL
Learning to Learn
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Determine the learning requirements related with his/her field. (Bloom 3)						5
2	Use the lifelong learning principles in occupational development. (Bloom 3)	0

OCCUPATIONAL
Communication & Social
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Apply the technical drawing knowledge effectively in business life. (Bloom 3)						5
2	By informing the relevant persons and institutions about the related field; state his / her thoughts and suggestions for solutions in the field.(Bloom 1)					4
3	Debate his/her ideas and solution suggestions with experts by supporting them with quantitative and qualitative data. (Bloom 2)						5
4	Participate in training related to the field at international level. (Bloom 3)						5
5	Organize activities for the professional development of employees under his/her responsibility. (Bloom 6).					4

OCCUPATIONAL
Occupational and/or Vocational
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Use the knowledge and skills obtained during undergraduate education in work life. (Bloom 3)						5
2	Solve the problems encountered in his/her field. (Bloom 3)					4
3	Apply the necessary culture of behavior in the areas of quality management and processes and environmental protection and occupational safety (Bloom 3)					4
4	Locate the awareness of safety factor to himself and to the team. (Bloom 1)						5

DERSİN İŞ YÜKÜ VE AKTS KREDİSİ
Öğrenme-Öğretme Etkinlikleri İş Yükü
Öğrenme-Öğretme Etkinlikleri	Etkinlik(hafta sayısı)	Süresi(saat sayısı)	Toplam İş Yükü
Ders	14	4	56
Derse Ön Hazırlık ve Ders Sonrası Pekiştirme	2	6	12
Arazi Çalışması	0	0	0
Grup Çalışması / Ödevi	0	0	0
Laboratuvar	0	0	0
Okuma	0	0	0
Ödev	0	0	0
Proje Hazırlama	0	0	0
Seminer	0	0	0
Staj	0	0	0
Teknik Gezi	0	0	0
Web Tab. Öğrenme	0	0	0
Uygulama	0	0	0
Yerinde Uygulama	0	0	0
Mesleki Faaliyet	0	0	0
Sosyal Faaliyet	0	0	0
Tez Hazırlama	0	0	0
Alan Çalışması	0	0	0
Rapor Yazma	0	0	0
Final Sınavı	1	1	1
Final Sınavı Hazırlığı	1	6	6
Ara Sınav	1	1	1
Ara Sınav Hazırlığı	0	0	0
Kısa Sınav	0	0	0
Kısa Sınav Hazırlığı	0	0	0
TOPLAM	19	0	76