UÇAK SİSTEMLERİ IV DERS TANITIM VE UYGULAMA BİLGİLERİ

Kodu	Dersin Adı	Yarıyıl	Süresi(T+U)	Kredisi	AKTS Kredisi
GMY441	UÇAK SİSTEMLERİ IV	7	10	7	8

DERS BİLGİLERİ
Dersin Öğretim Dili :	Türkçe
Dersin Düzeyi	LİSANS, TYY: + 6.Düzey, EQF-LLL: 6.Düzey, QF-EHEA: 1.Düzey
Dersin Türü	Zorunlu
Dersin Veriliş Şekli	-
Dersin Koordinatörü	Dr.Öğr.Üyesi SİNEM GÜRKAN
Dersi Veren Öğretim Üyesi/Öğretim Görevlisi
Ders Ön Koşulu	Yok

AMAÇ VE İÇERİK
Amaç:	Bu ders, öğrencilerin uçaklarda bulunan çeşitli sistemlerin işleyişini anlamalarını, bakım ve onarım süreçlerinde karşılaştıkları sistemleri etkin bir şekilde çözümleyebilmelerini amaçlar. Bu ders, uçuş kumandaları, yakıt sistemleri, hidrolik güç, buz ve yağmurdan koruma sistemleri, iniş takımları ve aydınlatma sistemleri gibi temel uçak sistemlerini ve bu sistemlerin bakım, onarım, arıza teşhisi ve işletimindeki gereksinimlerini kapsamlı bir şekilde ele alır.
İçerik:	Bu ders, uçuş kumandalarıyla başlar ve uçak kontrol yüzeylerinin, yük kumandası, yüksek kaldırma düzenekleri ve sistem çalışma mekanizmalarının (manuel, hidrolik, pnömatik, elektriksel, fly-by-wire) detaylı bir şekilde incelenmesini kapsar. Yakıt sistemlerinin işleyişi, yakıt tankları, besleme sistemleri, çapraz besleme, ikmal ve boşaltma işlemleri üzerine yoğunlaşılır. Hidrolik güç sistemleri; sıvılar, pompalar, basınç üretimi, güç dağıtımı ve akümülatörlerin çalışma prensipleri açıklanır. Buz ve yağmurdan koruma sistemleri; buzlanma engelleme ve giderme, yağmur arındırma ve silici/silecek sistemleri üzerine ders verilir. Ayrıca iniş takımları, şok emme, fren sistemleri, tekerlek, lastik, oto-frenleme ve kazıklamayı önleme gibi sistemler de detaylandırılır. Son olarak, uçakta bulunan harici ve dahili ışık sistemleri (seyrüsefer, acil durum ışıkları, kabin aydınlatması) dersin kapsamına dahil edilir. Bu derste, öğrenciler uçak sistemlerinin çalışma prensiplerini ve bakım gereksinimlerini öğrenerek, uçak bakım ve onarım işlemlerine dair kapsamlı bilgi edinirler.

DERSİN ÖĞRENME ÇIKTILARI (Öğrenciler, bu dersi başarı ile tamamladıklarında aşağıda belirtilen bilgi, beceri ve/veya yetkinlikleri gösterirler.)
Aileron, elevatör, dümen ve spoyler gibi ana kumanda yüzeylerinin işleyişini ve operasyonunu anlar.
Aktif yük kumandası, yüksek kaldırma düzenekleri ve kaldırma-indirme, hız frenleri sistemlerinin temel prensiplerini kavrar.
Manüel, hidrolik, pnömatik, elektriksel ve fly-by-wire kumanda sistemlerini analiz edebilir.
Yapay hissetme, sapma damperi, Mach ayarı, dümen sınırlayıcıları gibi gelişmiş sistemlerin işleyişini yorumlayabilir.
Perdövites (stall) koruma ve uyarı sistemlerini analiz edebilmek ve uçak güvenliğinde nasıl kullanıldığını açıklayabilir.
Balanslama ve dengeleme işlemlerini, yük kontrolü ve aerodinamik ayarlamalar ile birlikte değerlendirebilir.
Uçak yakıt sistemlerinin yerleşimi ve tasarımını anlayabilmek, yakıt tankları, yakıt ikmali, transfer ve çapraz besleme sistemlerini analiz edebilir.
Yakıt ikmali ve boşaltma prosedürlerini, güvenlik ve verimlilik açısından inceleyebilir.
Yakıt sistem göstergeleri, uyarıları ve transfer mekanizmalarının işleyişini değerlendirebilir.
Yakıt sistemlerinin boylamasına denge üzerine etkilerini analiz edebilir.
Hidrolik sıvıların özelliklerini ve hidrolik rezervuarların uçak içindeki rolünü kavrayabilir.
Hidrolik pompaların işleyişi, basınç üretimi ve kontrol mekanizmalarını elektriksel, mekanik, pnömatik ve acil durum sistemleri açısından analiz edebilir.
Akümülatörler, filtreler ve güç dağıtımı vanalarının bakım ve işleyişini değerlendirebilir.
Hidrolik sistemlerin diğer uçak sistemleriyle olan ilişkilerini anlayarak, etkili bir şekilde arıza tespiti ve onarımı yapabilir.
Buzlanma oluşumunun nedenlerini, sınıflandırılmasını ve tespitini anlayabilir.
Elektrikli, sıcak hava ile ve kimyasal yöntemlerle buzlanmayı engelleyen sistemlerin işleyişini analiz edebilir.
Elektrikli, sıcak hava ile, pnömatik ve kimyasal yöntemlerle buzlanmayı gideren sistemlerin işleyişini anlayabilir.
Yağmurdan arındırma ve silici/silecek sistemlerinin işleyişini ve bakımını değerlendirebilir.
İniş takımlarının yapısal tasarımını ve şok emme sistemlerinin işleyişini anlayabilir.
İniş takımlarının açılma ve toplama sistemlerini, normal ve acil durum modlarında analiz edebilir.
Tekerlekler, frenler, oto-frenleme, kayma ve kazıklamayı önleme sistemlerinin bakım ve onarımını değerlendirebilir.
Dümen (steering) sistemlerinin işleyişini ve hava yer algılama sistemlerinin uçak güvenliği için önemini kavrayabilir.
Kuyruk tamponu ve ilgili güvenlik sistemlerinin işleyişini anlayabilir.
Seyrüsefer, çarpışmayı önleme, iniş, taksi ve buz ışıkları gibi harici ışık sistemlerinin işleyişini anlayabilir.
Kabin, kokpit ve kargo alanı aydınlatması gibi dahili ışık sistemlerinin işleyişini inceleyebilir.
Acil durum ışıkları ve uçak güvenliğinde bu sistemlerin rolünü kavrayabilir.

HAFTALIK DERS KONULARI VE ÖNGÖRÜLEN HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
Hafta	Ön Hazırlık	Konular	Yöntem
1	ATA 27	11.9 Uçuş Kumandaları (ATA 27) Ana kumanda yüzeyleri: eleron, elevatör, dümen, spoyler; Fletner (trim) kumandası; Aktif yük kumandası; Yüksek kaldırma düzenekleri; Kaldırma indirme, hız frenleri; Sistem çalışması: Manüel, hidrolik, pnömatik, elektriksel, elektronik kumandalı (fly-by-wire); Suni hissetme, Sapma (Yaw) damperi, Mach ayarı, dümen sınırlayıcısı (rudder limiter), fırtına kilitleme sistemleri; Balanslama/Dengeleme ve ayarlama: Perdövites (stall) koruma/uyarı sistemi.	-
2	ATA 27	11.9 Uçuş Kumandaları (ATA 27) Ana kumanda yüzeyleri: eleron, elevatör, dümen, spoyler; Fletner (trim) kumandası; Aktif yük kumandası; Yüksek kaldırma düzenekleri; Kaldırma indirme, hız frenleri; Sistem çalışması: Manüel, hidrolik, pnömatik, elektriksel, elektronik kumandalı (fly-by-wire); Suni hissetme, Sapma (Yaw) damperi, Mach ayarı, dümen sınırlayıcısı (rudder limiter), fırtına kilitleme sistemleri; Balanslama/Dengeleme ve ayarlama: Perdövites (stall) koruma/uyarı sistemi.	-
3	ATA 27	11.9 Uçuş Kumandaları (ATA 27) Ana kumanda yüzeyleri: eleron, elevatör, dümen, spoyler; Fletner (trim) kumandası; Aktif yük kumandası; Yüksek kaldırma düzenekleri; Kaldırma indirme, hız frenleri; Sistem çalışması: Manüel, hidrolik, pnömatik, elektriksel, elektronik kumandalı (fly-by-wire); Suni hissetme, Sapma (Yaw) damperi, Mach ayarı, dümen sınırlayıcısı (rudder limiter), fırtına kilitleme sistemleri; Balanslama/Dengeleme ve ayarlama: Perdövites (stall) koruma/uyarı sistemi.	-
4	ATA 28	11.10 Yakıt Sistemleri (ATA 28) Sistem yerleşimi; Yakıt tankları; İkmal/Besleme sistemleri; İndirme, havalandırma ve tahliye; Çapraz besleme ve transfer; Göstergeler ve uyarılar; Yakıt ikmali ve yakıt boşaltma; Boylamasına balans yakıt sistemleri.	-
5	ATA 28	11.10 Yakıt Sistemleri (ATA 28) Sistem yerleşimi; Yakıt tankları; İkmal/Besleme sistemleri; İndirme, havalandırma ve tahliye; Çapraz besleme ve transfer; Göstergeler ve uyarılar; Yakıt ikmali ve yakıt boşaltma; Boylamasına balans yakıt sistemleri.	-
6	ATA 29	11.11 Hidrolik Güç (ATA 29) Hidrolik sıvıları; Hidrolik depoları; basınçlama, ikmal ve numune alma Hidrolik pompalar ve basınç üretimi: Elektriksel, mekanik, pnömatik ve acil durum Basınç Kontrolü Sistem yerleşimi; Akümülatörler; Filtreler; Güç dağıtımı: yönlendirme ve kumanda valfleri, çalıştırma silindirleri ve pistonlar; Gösterge ve uyarı sistemleri; Diğer sistemler ile ilişkiler.	-
7	ATA 29	11.11 Hidrolik Güç (ATA 29) Hidrolik sıvıları; Hidrolik depoları; basınçlama, ikmal ve numune alma Hidrolik pompalar ve basınç üretimi: Elektriksel, mekanik, pnömatik ve acil durum Basınç Kontrolü Sistem yerleşimi; Akümülatörler; Filtreler; Güç dağıtımı: yönlendirme ve kumanda valfleri, çalıştırma silindirleri ve pistonlar; Gösterge ve uyarı sistemleri; Diğer sistemler ile ilişkiler.	-
8	-	ARA SINAV	-
9	ATA 29	11.11 Hidrolik Güç (ATA 29) Hidrolik sıvıları; Hidrolik depoları; basınçlama, ikmal ve numune alma Hidrolik pompalar ve basınç üretimi: Elektriksel, mekanik, pnömatik ve acil durum Basınç Kontrolü Sistem yerleşimi; Akümülatörler; Filtreler; Güç dağıtımı: yönlendirme ve kumanda valfleri, çalıştırma silindirleri ve pistonlar; Gösterge ve uyarı sistemleri; Diğer sistemler ile ilişkiler.	-
10	ATA 30	11.12 Buz ve Yağmurdan Koruma (ATA 30) Buz oluşumu, sınıflandırılması ve tespiti; Buzlanmayı engelleyici sistemler: Elektriki, sıcak havayla ve kimyasal; Buzlanmayı giderici sistemler: Elektriki, sıcak havayla, pnömatik ve kimyasal; Yağmurdan arındırma; Propların ve drein yerlerinin ısıtılması; Silici/silecek sistemleri.	-
11	ATA 30	11.12 Buz ve Yağmurdan Koruma (ATA 30) Buz oluşumu, sınıflandırılması ve tespiti; Buzlanmayı engelleyici sistemler: Elektriki, sıcak havayla ve kimyasal; Buzlanmayı giderici sistemler: Elektriki, sıcak havayla, pnömatik ve kimyasal; Yağmurdan arındırma; Propların ve drein yerlerinin ısıtılması; Silici/silecek sistemleri.	-
12	ATA 32	11.13 İniş Takımları (ATA 32) Yapı, şok emme; Açma ve toplama sistemleri; Normal ve acil durum; Göstergeler ve uyarılar; Tekerlek ve lastikler, Frenler, oto-frenleme, kayma ve kazıklamayı önleme; Steering (dümen); Hava yer algılaması. Kuyruk tamponu	-
13	ATA 32 ATA 33	11.13 İniş Takımları (ATA 32) Yapı, şok emme; Açma ve toplama sistemleri; Normal ve acil durum; Göstergeler ve uyarılar; Tekerlek ve lastikler, Frenler, oto-frenleme, kayma ve kazıklamayı önleme; Steering (dümen); Hava yer algılaması. Kuyruk tamponu 11.14 Işıklar (ATA 33) Harici: seyrüsefer, çarpışmayı önleme, iniş, taksi, buz; Dahili: Kabin, kokpit, kargo; Acil Durum.	-
14	ATA 33	11.14 Işıklar (ATA 33) Harici: seyrüsefer, çarpışmayı önleme, iniş, taksi, buz; Dahili: Kabin, kokpit, kargo; Acil Durum.	-
15	-	FİNAL	-
16	-	FİNAL	-
17	-	FİNAL	-

KAYNAKLAR
FAA Resmi İnternet Sitesi, https://www.faa.gov/ http://www.flightlearnings.com www.b737.org.uk/aircraftsystems.htm
TTS Module 11, Total Training Support Yayınları

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Yarıyıl İçi Yapılan Çalışmaların Ölçme ve Değerlendirmesi	Etkinlik Sayısı	Katkı Yüzdesi	Açıklama

(0) Etkisiz	(1) En Düşük	(2) Düşük	(3) Orta	(4) İyi	(5) Çok İyi
0	1	2	3	4	5

BİLGİ
Kuramsal
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Havacılık standartları ve kuralları ile ilgili temel kavramları tanımlar (define). (Bloom 1)				3

BİLGİ
Olgusal
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması ve uygulanması aşamalarında ekip çalışmasını organize eder. (organise). (Bloom 6)					4

BECERİLER
Bilişsel
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Bakım uygulamaları için gerekli olan güncel doküman, modern teknik ve araçları seçer (choose). (Bloom 2)				3
2	Alanı ile ilgili bilgi edinebilmek için, bakım el kitaplarını ve diğer bilgi kaynaklarını iş yaşamında kullanır (use) (Bloom 3)						5
3	Alanı ile ilgili tüm teknik ve idari dokümanların güncelliklerini belirler (determine). (Bloom 1)					4
4	Alanıyla ilgili kuramsal ve uygulamalı bilgileri analitik yöntemler ve modelleme teknikleriyle iş yaşamında kullanır (perform) (Bloom 4)		1

BECERİLER
Uygulamalı
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı, bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanır (use) Bloom 3			2
2	Konuyu tanımlayan kroki, şema, grafik vb. dokümanları okuyarak yorumlar (interprent). (Bloom 2)				3

YETKİNLİKLER
Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Uygulamada karşılaşılan ve öngörülemeyen sorunlar için çözüm geliştirir. (develop) (Bloom 6)				3

YETKİNLİKLER
Öğrenme Yetkinliği
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Alanı ile ilgili öğrenme gereksinimlerini belirler (determine) (Bloom 3)			2
2	Yaşam boyu öğrenme ilkelerini mesleki gelişimde kullanır (use) (Bloom 3)						5

YETKİNLİKLER
İletişim ve Sosyal Yetkinlik
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Teknik resim bilgisini etkin bir şekilde iş yaşamında uygulayabilir (apply) (Bloom 3)				3
2	Alanıyla ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirerek; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak belirtir (state) (Bloom 1)				3
3	Düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzmanlarla tartışır (debate) (Bloom 2)						5
4	Uluslararası seviyede alanı ile ilgili eğitimlere katılır (participate) (Bloom 3)					4
5	Sorumluluğu altında çalışanların mesleki gelişimine yönelik etkinlikleri organize eder. (organize) (Bloom 6)		1

YETKİNLİKLER
Alana Özgü Yetkinlik
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Lisans eğitimi boyunca elde ettiği, bilgi ve becerilerini iş yaşamında kullanır (use). (Bloom 3)			2
2	Alanında karşılaştığı sorunları çözer. (solve) (Bloom 3)				3
3	Kalite yönetimi ve süreçleri ile çevre koruma ve iş güvenliği konularında gerekli davranış kültürünü çalıştığı ekibe uygular (apply) (Bloom 3)				3
4	Emniyet faktörü bilincini kendisine ve ekibine yerleştirir. (locate) Bloom 1)						5

DERSİN İŞ YÜKÜ VE AKTS KREDİSİ
Öğrenme-Öğretme Etkinlikleri İş Yükü
Öğrenme-Öğretme Etkinlikleri	Etkinlik(hafta sayısı)	Süresi(saat sayısı)	Toplam İş Yükü
Ders	14	10	140
Derse Ön Hazırlık ve Ders Sonrası Pekiştirme	14	4	56
Arazi Çalışması	0	0	0
Grup Çalışması / Ödevi	0	0	0
Laboratuvar	0	0	0
Okuma	0	0	0
Ödev	0	0	0
Proje Hazırlama	0	0	0
Seminer	0	0	0
Staj	0	0	0
Teknik Gezi	0	0	0
Web Tab. Öğrenme	0	0	0
Uygulama	0	0	0
Yerinde Uygulama	0	0	0
Mesleki Faaliyet	0	0	0
Sosyal Faaliyet	0	0	0
Tez Hazırlama	0	0	0
Alan Çalışması	0	0	0
Rapor Yazma	0	0	0
Final Sınavı	1	1	1
Final Sınavı Hazırlığı	1	7	7
Ara Sınav	1	1	1
Ara Sınav Hazırlığı	0	0	0
Kısa Sınav	0	0	0
Kısa Sınav Hazırlığı	0	0	0
TOPLAM	31	0	205