GAZ TÜRBİNLİ MOTORLAR VE UYGULAMALARI I DERS TANITIM VE UYGULAMA BİLGİLERİ

Kodu	Dersin Adı	Yarıyıl	Süresi(T+U)	Kredisi	AKTS Kredisi
GMY353	GAZ TÜRBİNLİ MOTORLAR VE UYGULAMALARI I	5	8	7	5

DERS BİLGİLERİ
Dersin Öğretim Dili :	Türkçe
Dersin Düzeyi	LİSANS, TYY: + 6.Düzey, EQF-LLL: 6.Düzey, QF-EHEA: 1.Düzey
Dersin Türü	Zorunlu
Dersin Veriliş Şekli	-
Dersin Koordinatörü	Dr.Öğr.Üyesi SİNEM GÜRKAN
Dersi Veren Öğretim Üyesi/Öğretim Görevlisi
Ders Ön Koşulu	Yok

AMAÇ VE İÇERİK
Amaç:	Bu ders, gaz türbinli motorların çalışma prensiplerini, performans analizini ve yapılarını öğretmeyi amaçlar. Öğrenciler, gaz türbinli motorların bileşenlerini ve işlevlerini anlayarak bakım ve onarım süreçlerini kavrayacaklardır.
İçerik:	Bu ders, lisanslı uçak bakım teknisyenlerinin gaz türbinli motor sistemleri hakkında sahip olması gereken temel teorik altyapıyı kazandırmak amacıyla hazırlanmıştır. İçerik, SHGM tarafından yayımlanan SHT-66 Talimatı ve EASA Part-145bakım uygulamalarıyla uyumlu olacak şekilde, Part-66 Modül 15 standardına göre yapılandırılmıştır. Dersin bu bölümünde, gaz türbinli motorların çalışma prensibini oluşturan temel fiziksel kavramlar, motor tipleri, performans kriterleri ve ana yapısal bileşenler genel hatlarıyla ele alınmaktadır. Gaz türbinli motorlar I dersinin kapsamı dahilinde; kuvvet, iş, güç, enerji, hız ve ivme gibi fiziksel büyüklüklerin motor işleyişiyle ilişkisi; turbojet, turbofan, turboprop ve turboşaft motor tiplerinin yapısal özellikleri; motor performansına etki eden itki parametreleri, özgül yakıt tüketimi ve motor verimleri; giriş sistemleri ile buzdan koruma yapıları; eksenel ve santrifüj kompresörlerin çalışma esasları ile yanma bölgesinin temel özellikleri teknik düzeyde açıklanmaktadır. Bu bölüm, bakım teknisyenlerine gaz türbinli motor sistemlerini bütünsel olarak kavrama ve bu bilgileri bakım faaliyetlerinde uygulayabilme yetkinliği kazandırmayı amaçlar. Aynı zamanda, ilerleyen teknik modüller için sağlam bir temel oluşturur.

DERSİN ÖĞRENME ÇIKTILARI (Öğrenciler, bu dersi başarı ile tamamladıklarında aşağıda belirtilen bilgi, beceri ve/veya yetkinlikleri gösterirler.)
Gaz türbinli motorların temel çalışma prensiplerini açıklar; potansiyel enerji, kinetik enerji, Newton’un hareket yasaları ve Brayton çevrimi arasındaki ilişkiyi değerlendirir.
Motor gücü, kuvvet, iş, enerji, hız ve hızlanma arasındaki ilişkiyi analiz eder; bu kavramların gaz türbinli motorların tasarımındaki ve performansındaki etkilerini belirler.
Turbojet, turbofan, turboshaft ve turbopropellerin yapısal özelliklerini karşılaştırır ve her motor tipinin çalışma prensiplerini inceleyerek, endüstriyel uygulamalardaki farklarını analiz eder.
Gaz türbinli motorların performans parametrelerini tanımlar; brüt thrust, net thrust, konik nozül thrust’ı, thrust dağılımı, özgül yakıt tüketimi (SFC) gibi temel ölçütlerin motor performansına etkisini değerlendirir.
Motor performansının çevresel faktörlerden nasıl etkilendiğini değerlendirir; bypass oranı, motor basınç oranı, gaz akışının sıcaklık, basınç ve hız gibi parametreler üzerindeki etkilerini belirler.
Motor “rating”lerini ve performans sınırlamalarını açıklar; statik thrust, hız-irtifa-sıcaklık ilişkilerinin motor performansı üzerindeki etkilerini inceler.
Kompresör giriş sistemlerinin yapılarını ve işleyişini analiz eder; çeşitli giriş konfigürasyonlarının motor performansına olan etkilerini değerlendirir ve buzdan koruma yöntemlerini tartışır.
Kompresörlerin yapılarını, çalışma prensiplerini ve uygulamalarını inceleyerek, eksenel ve santrifüj tiplerinin farklarını belirler; fan dengeleme yöntemlerinin motor performansına olan etkilerini analiz eder.
Kompresörde meydana gelen stall ve surge olaylarını açıklar; bu olayların sebeplerini ve motor performansı üzerindeki etkilerini analiz eder. Hava akımı kontrol yöntemlerinin (bleed valfler, değişken giriş rehber kanatçıkları, değişken stator kanatçıkları, dönen stator paleleri) etkinliğini değerlendirir.
Yanma kısmının yapısal özelliklerini ve çalışma prensiplerini açıklar; yanma odalarının gaz türbinli motor verimliliği üzerindeki etkilerini belirler.

HAFTALIK DERS KONULARI VE ÖNGÖRÜLEN HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
Hafta	Ön Hazırlık	Konular	Yöntem
1	-	15.1 Temel Esaslar Potansiyel enerji, kinetik enerji, Newton'un hareket yasaları, Brayton çevrimi; Kuvvet, çalışma, güç, enerji, hız, hızlanma arasındaki ilişki; Turbojet, turbofan, turboşaft ve turbopropeller yapısal ayarlamaları ve çalışması.	-
2	-	15.1 Temel Esaslar Potansiyel enerji, kinetik enerji, Newton'un hareket yasaları, Brayton çevrimi; Kuvvet, çalışma, güç, enerji, hız, hızlanma arasındaki ilişki; Turbojet, turbofan, turboşaft ve turbopropeller yapısal ayarlamaları ve çalışması.	-
3	-	15.2 Motor Performansı Brüt thrust, net thrust, konik nozul thrust'i, thrust dağıtımı, meydana gelen thrust, thrust beygir gücü, eşdeğer şart beygir gücü, özgül yakıt tüketimi; Motor verimleri; By-pass oranı ve motor basınç oranı; Gaz akışının basıncı, sıcaklığı ve hızı; Motor “rating”leri, statik thrust, hız-irtifa- sıcak iklimin etkileri, flat rating sınırlamaları	-
4	-	15.2 Motor Performansı Brüt thrust, net thrust, konik nozul thrust'i, thrust dağıtımı, meydana gelen thrust, thrust beygir gücü, eşdeğer şart beygir gücü, özgül yakıt tüketimi; Motor verimleri; By-pass oranı ve motor basınç oranı; Gaz akışının basıncı, sıcaklığı ve hızı; Motor “rating”leri, statik thrust, hız-irtifa- sıcak iklimin etkileri, flat rating sınırlamaları	-
5	-	15.2 Motor Performansı Brüt thrust, net thrust, konik nozul thrust'i, thrust dağıtımı, meydana gelen thrust, thrust beygir gücü, eşdeğer şart beygir gücü, özgül yakıt tüketimi; Motor verimleri; By-pass oranı ve motor basınç oranı; Gaz akışının basıncı, sıcaklığı ve hızı; Motor “rating”leri, statik thrust, hız-irtifa- sıcak iklimin etkileri, flat rating sınırlamaları	-
6	-	15.3 Giriş (Inlet) Kompresör giriş kanalları Çeşitli giriş konfigürasyonlarının etkisi; Buzdan koruma	-
7	-	15.3 Giriş (Inlet) Kompresör giriş kanalları Çeşitli giriş konfigürasyonlarının etkisi; Buzdan koruma	-
8	-	ARA SINAV	-
9	-	15.4 Kompresörler Eksenel ve santrifüj tipler; Yapısal özellikler, çalışma prensipleri ve uygulamalar; Fan dengelemesi; Çalışması: Kompresörde “stall” ve “surge”, sebepleri ve etkileri; Hava akımının kontrol metotları: bleed valfler, değişken giriş rehber kanatçıkları, değişken stator kanatçıkları, dönen stator paleleri; Kompresör oranı.	-
10	-	15.4 Kompresörler Eksenel ve santrifüj tipler; Yapısal özellikler, çalışma prensipleri ve uygulamalar; Fan dengelemesi; Çalışması: Kompresörde “stall” ve “surge”, sebepleri ve etkileri; Hava akımının kontrol metotları: bleed valfler, değişken giriş rehber kanatçıkları, değişken stator kanatçıkları, dönen stator paleleri; Kompresör oranı.	-
11	-	15.4 Kompresörler Eksenel ve santrifüj tipler; Yapısal özellikler, çalışma prensipleri ve uygulamalar; Fan dengelemesi; Çalışması: Kompresörde “stall” ve “surge”, sebepleri ve etkileri; Hava akımının kontrol metotları: bleed valfler, değişken giriş rehber kanatçıkları, değişken stator kanatçıkları, dönen stator paleleri; Kompresör oranı.	-
12	-	15.4 Kompresörler Eksenel ve santrifüj tipler; Yapısal özellikler, çalışma prensipleri ve uygulamalar; Fan dengelemesi; Çalışması: Kompresörde “stall” ve “surge”, sebepleri ve etkileri; Hava akımının kontrol metotları: bleed valfler, değişken giriş rehber kanatçıkları, değişken stator kanatçıkları, dönen stator paleleri; Kompresör oranı.	-
13	-	15.5 Yanma Kısmı Yapısal özellikler ve çalışma prensipleri;	-
14	-	15.5 Yanma Kısmı Yapısal özellikler ve çalışma prensipleri;	-
15	-	15.5 Yanma Kısmı Yapısal özellikler ve çalışma prensipleri;	-
16	-	FİNAL	-
17	-	FİNAL	-

KAYNAKLAR
EASA PART 66 MODÜL 15 GAZ TÜRBİN MOTORLAR

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Yarıyıl İçi Yapılan Çalışmaların Ölçme ve Değerlendirmesi	Etkinlik Sayısı	Katkı Yüzdesi	Açıklama	Sınav Yapılma Şekli

(0) Etkisiz	(1) En Düşük	(2) Düşük	(3) Orta	(4) İyi	(5) Çok İyi
0	1	2	3	4	5

KNOWLEDGE
Theoretical
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Define the basic concepts of aeronautical standards and rules. (Bloom 1)					4

KNOWLEDGE
Factual
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Organize teamwork during the collection, interpretation, announcement and application of data related to the field. (Bloom 6)				3

SKILLS
Cognitive
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Perform theoretical and practical knowledge related to his/her field in business life using analytical methods and modeling techniques. (Bloom 4)				3
2	Use maintenance manuals and other sources of information in business life to obtain information about the field. (Bloom3)			2
3	Determine the actualities of all technical and administrative documents related with the field. (Bloom 1)					4
4	Perform theoretical and practical knowledge related to his/her field in business life using analytical methods and modeling techniques. (Bloom 4)		1

SKILLS
Practical
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Use computer software, information and communication technologies at the level required by the field. (Bloom 3)			2
2	Interpret the sketches, scheme, graphics that describe the subject. (Bloom 2)				3

OCCUPATIONAL
Autonomy & Responsibility
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Develop solutions for problems faced during application. (Bloom 6)			2

OCCUPATIONAL
Learning to Learn
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Determine the learning requirements related with his/her field. (Bloom 3)				3
2	Use the lifelong learning principles in occupational development. (Bloom 3)			2

OCCUPATIONAL
Communication & Social
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Apply the technical drawing knowledge effectively in business life. (Bloom 3)				3
2	By informing the relevant persons and institutions about the related field; state his / her thoughts and suggestions for solutions in the field.(Bloom 1)					4
3	Debate his/her ideas and solution suggestions with experts by supporting them with quantitative and qualitative data. (Bloom 2)					4
4	Participate in training related to the field at international level. (Bloom 3)		1
5	Organize activities for the professional development of employees under his/her responsibility. (Bloom 6).			2

OCCUPATIONAL
Occupational and/or Vocational
	Program Yeterlilikleri/Çıktıları	Katkı Düzeyi
		0	1	2	3	4	5
1	Use the knowledge and skills obtained during undergraduate education in work life. (Bloom 3)						5
2	Solve the problems encountered in his/her field. (Bloom 3)				3
3	Apply the necessary culture of behavior in the areas of quality management and processes and environmental protection and occupational safety (Bloom 3)						5
4	Locate the awareness of safety factor to himself and to the team. (Bloom 1)					4

DERSİN İŞ YÜKÜ VE AKTS KREDİSİ
Öğrenme-Öğretme Etkinlikleri İş Yükü
Öğrenme-Öğretme Etkinlikleri	Etkinlik(hafta sayısı)	Süresi(saat sayısı)	Toplam İş Yükü
Ders	14	8	112
Derse Ön Hazırlık ve Ders Sonrası Pekiştirme	14	1	14
Arazi Çalışması	0	0	0
Grup Çalışması / Ödevi	0	0	0
Laboratuvar	0	0	0
Okuma	0	0	0
Ödev	0	0	0
Proje Hazırlama	0	0	0
Seminer	0	0	0
Staj	0	0	0
Teknik Gezi	0	0	0
Web Tab. Öğrenme	0	0	0
Uygulama	0	0	0
Yerinde Uygulama	0	0	0
Mesleki Faaliyet	0	0	0
Sosyal Faaliyet	0	0	0
Tez Hazırlama	0	0	0
Alan Çalışması	0	0	0
Rapor Yazma	0	0	0
Final Sınavı	1	1	1
Final Sınavı Hazırlığı	0	0	0
Ara Sınav	0	0	0
Ara Sınav Hazırlığı	0	0	0
Kısa Sınav	0	0	0
Kısa Sınav Hazırlığı	0	0	0
TOPLAM	29	0	127